Mae Aled Picton Evans yn ffermio mewn partneriaeth â'i frawd, Iwan, ar 500 erw o dir yn Sir Gaerfyrddin, Gorllewin Cymru. Mae'r brodyr yn ffermio'n adfywiol ar system sy'n seiliedig ar laswellt gan gynhyrchu Cig Oen Cymru PGI a Chig Eidion Cymru PGI. Yn 2021, cafodd y ddau eu cydnabod am eu dull arloesol o ffermio a'u coroni'n 'Ffermwr Cig Eidion y Flwyddyn' yng ngwobrau'r Farmer's Weekly. Ar ôl tyfu i fyny ar fferm deuluol, mae'r brodyr bob amser wedi gwerthfawrogi a deall natur, a meithrinodd eu tad yr ethos ynddynt os gofalwch am y tir, bydd y tir yn gofalu amdanoch chi. Ar ôl dechrau gyrfaoedd gwahanol iawn yn wreiddiol, cymerodd y ddau fferm a oedd gynt yn cael ei rheoli gan eu modryb, ac roeddent yn angerddol am ddatblygu system ffermio sefydlog a chynaliadwy y gallent ei hailadrodd flwyddyn ar ôl blwyddyn. Fe wnaethant ymsefydlu ar dair colofn fusnes; etifeddiaeth a gofalu am yr amgylchedd a'r gymuned, ffordd o fyw - gweithio dim mwy na 50 awr yr wythnos a chael amser o safon gyda'r teulu ac elw - gwneud bywoliaeth o gynhyrchu bwyd o safon. Mae pob un o'r egwyddorion hyn yn hynod bwysig i'r brodyr, ac mae glynu wrth bob un ohonynt wedi arwain at fusnes y mae Aled ac Iwan yn hynod falch ohono. Dechreuodd Aled weithredu prosesau ffermio adfywiol tua 3-4 blynedd yn ôl ar y daith gynaliadwyedd , gan ddechrau gyda chynllun pum mlynedd. Gosododd y nod o leihau allbwn artiffisial a defnydd cemegau 50% o fewn yr amserlen hon, ac o fewn 24 mis llwyddodd i roi'r gorau i ddefnyddio cemegau artiffisial a nitrogen yn gyfan gwbl ar dir pori – gan gyflawni ei nod ymhell cyn ei gynllun 5 mlynedd. Mae rhai enghreifftiau o'r arferion ffermio adfywiol a weithredwyd gan Aled yn cynnwys tyfu cnydau glaswellt talach a chaniatáu cyfnodau gorffwys hirach rhwng cylchdroi pori, gan arwain at wreiddiau cryfach ac iechyd pridd gwell. Mae'r brodyr hefyd wedi plannu ystod amrywiol o blanhigion ar y fferm sy'n annog amrywiaeth mewn maetholion pridd ac yn hyrwyddo twf iach cyffredinol, gyda budd gwrtaith naturiol gan anifeiliaid. Mae hefyd yn caniatáu gwahanol ddyfnderoedd gwreiddio, sy'n meithrin mwy o wydnwch yn eu system. Sylwadau Aled;
“Ein nod yn y pen draw yw cael cymaint o allbwn ag y gallwn o laswellt sy’n cael ei bori, er mwyn sicrhau ansawdd y cynhyrchiad wrth leihau costau i’r lleiafswm…Mae’n cael ei dderbyn yn eang mai glaswellt yw’r porthiant rhataf sydd ar gael i ffermwyr da byw yng Nghymru, felly mae’n gwneud synnwyr perffaith i wneud y mwyaf o’i gyfraniad at ddeiet ein hanifeiliaid.”Mae lleoliad y fferm yn sicrhau bod y tir wedi'i baratoi ar gyfer amaethyddiaeth adfywiol – yn bennaf oherwydd y glawiad trwm y mae'n ei dderbyn gan arwain at lawer o laswellt yn tyfu! O ganlyniad, mae Aled yn gallu cadw ei wartheg y tu allan am 292 diwrnod o'r flwyddyn, o'i gymharu â'r cyfartaledd o 6 mis, sydd yn ei farn ef yn ffactor sy'n cyfrannu'n fawr at greu cynnyrch blasus iawn. Cynhyrchu bwyd o safon Gyda theulu ifanc ei hun, mae Aled wedi dod yn fwy ymwybodol o ansawdd y bwyd y mae'n ei fwyta a'i gynhyrchu. Mae dulliau ffermio adfywiol yn helpu i amddiffyn y maetholion naturiol yn y pridd, ac mae Aled yn teimlo bod hyn yn ei alluogi i ddiwallu galw defnyddwyr am gynnyrch mwy cynaliadwy sy'n llawn fitaminau, mwynau a maetholion eraill. Sylwadau Aled;
“Yn ystod y blynyddoedd diwethaf bu cynnydd yn y galw am gynnyrch cynaliadwy gan weithredwyr a defnyddwyr. O ganlyniad, nawr yw'r amser gwych i ffermwyr wneud y gorau o'r cyfleoedd amgylcheddol ac economaidd sy'n dod gyda mabwysiadu amaethyddiaeth adfywiol.”Dyfodol ffermio adfywiol Gan gydnabod yr anawsterau y mae'r diwydiant amaethyddol yn eu hwynebu ar hyn o bryd, mae Aled yn awyddus i bwysleisio bod y maes ffermio adfywiol yn hynod gadarnhaol ac adfywiol, a'i fod yn rhoi cyfle i ffermwyr gymryd rheolaeth a gwneud gwahaniaethau cadarnhaol yn y maes cynaliadwyedd. Mae Aled yn bwriadu parhau â'i waith tuag at ehangu ei ymdrechion cynaliadwyedd trwy weithredu economi gylchol wirioneddol o fewn y fferm ac mae ganddo gynlluniau i fyrhau cadwyni cyflenwi a thrwy hynny gynyddu tryloywder. Sylwadau Aled;
“Mae’n bwysig sicrhau tryloywder ar draws y gadwyn gyflenwi, ac mae’r berthynas gref sydd gennym gydag un o’n partneriaid, Honest Burgers, yn enghraifft wych o sut y gall gweithredwyr weithio gyda’u cyflenwyr i wella ôl troed carbon a safon eu bwydlenni. Rydym wedi croesawu cogyddion o fwytai enwog i ymweld â’r fferm yn y gorffennol i arddangos ansawdd Cig Eidion Cymru PGI, gan hybu ymwybyddiaeth o ble mae’r bwyd maen nhw’n ei weini yn dod a’r prosesau naturiol y mae’n cael ei gynhyrchu drwyddynt.”Mae'r fferm yn cynyddu argaeledd cynnyrch a ffermir yn adfywiol yn eu hardal leol, gan gynnig danfoniadau lleol o gynnyrch lleol trwy bartneru â chigydd lleol. Ac mae Aled yn awyddus i gael y teulu cyfan i gymryd rhan, gan ddod â'i blant gyda nhw ar ddiwrnodau danfon, a thrwy hynny hybu'r cysylltiad rhwng pobl a lle mae eu bwyd yn dod. Allwn ni ddim aros i weld beth sydd nesaf i Aled a'r teulu!
